✨Trạm Đọc | Hoàng hậu đỏ: Tình dục và sự tiến hóa của bản tính người

Hoàng Hậu Đỏ - Tình Dục Và Sự Tiến Hóa Của Bản Tính NgườiChúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến hóa ra sao, và không thể hiểu nó tiến hóa ra sao...

mua sản phẩm tại Shopee Mua tại Shopeemua sản phẩm tại TikiMua tại Tikimua sản phẩm tại LazadaMua tại Lazadamua sản phẩm tại TiktokMua tại Tiktok
Trạm Đọc | Hoàng hậu đỏ: Tình dục và  sự tiến hóa của bản tính người

Hoàng Hậu Đỏ - Tình Dục Và Sự Tiến Hóa Của Bản Tính Người

Chúng ta sẽ không bao giờ hiểu được chính mình nếu chúng ta không hiểu bản tính người đã tiến hóa ra sao, và không thể hiểu nó tiến hóa ra sao nếu không hiểu tình dục ở loài người đã phát triển như thế nào.

Hơn 2000 năm đi sâu tìm hiểu bản tính con người nhưng dường như đề tài này vẫn chưa cạn đối với các nhà khoa học. Nhà khoa học Matthew White Ridley, bằng những công cụ sắc bén của bộ môn sinh học xã hội và kế thừa những nghiên cứu khoa học của những đồng nghiệp đi trước, trong cuốn sách “Hoàng hậu đỏ: Tình dục và sự tiến hóa của bản tính người”, ông đã dẫn dắt người đọc đi sâu tìm hiểu bản chất của bản tính người.

Cuốn sách gồm 10 chương, chia nội dung làm 2 phần tiến hóa và bản tính người. Ba phần đầu tiên của cuốn sách này là nói về tiến hóa, vì hiểu biết nền tảng về tiến hóa là quan trọng. Nhưng nếu như không thích các vấn đề về Gen thì các bạn cũng có thể tiến tới ngay các phần sau giải đáp hàng tá các thắc mắc rất thực tế trong xã hội về bản tính người, như: về sự khác biệt giữa giới tính nam và nữ, bản chất tình dục ở loài người, tình dục đồng giới, bản tính đàn ông và chế độ đa thê, bản tính nữ và chế độ một vợ một chồng hay tại sao đàn ông giàu có lại kết hôn với phụ nữ xinh đẹp?

Cái tên “Hoàng Hậu Đỏ” trong tiêu đề là dựa theo tên một quân cờ mà Alice gặp trong truyện “Thế giới trong gương”. Hoàng Hậu Đỏ là nhân vật cứ chạy mải miết không nghỉ mà vẫn không tiến được bao xa vì cảnh vật xung quanh cũng di chuyển cùng với nó. Bạn chạy càng nhanh, thế giới chuyển động cùng bạn càng nhanh và tiến bộ mà bạn đạt được càng ít. Cuộc đời là một cuộc thi đấu cờ mà nếu bạn thắng ván này thì đến ván sau bạn phải chấp đối thủ một con tốt. Đây là một ý tưởng ngày càng có ảnh hưởng trong thuyết tiến hóa và ta sẽ gặp lại nó nhiều lần xuyên suốt cuốn sách này.

Quy tắc Hoàng Hậu Đỏ sẽ thể hiện hết sức rõ rệt trong quan hệ giữa thú săn mồi và con mồi, giữa những vật ký sinh và vật chủ, giữa con đực và con cái của cùng một loài. Mọi sinh vật trên Trái Đất đều tham gia vào cuộc thi đấu cờ theo quy tắc Hoàng Hậu Đỏ với những vật ký sinh (hay vật chủ) của mình, với những con thú săn mồi (hay con mồi) của mình, và trên hết, với bạn tình của mình.

Nếu bạn là một người yêu thích khoa học, sinh học tiến hóa, hay chỉ quan tâm đến vấn đề bản chất giới tính của đàn ông và phụ nữ trong các mối quan hệ xã hội, tình yêu, bạn tình, vợ chồng,… cuốn sách này là dành cho bạn!

ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA

“Hoàng hậu đỏ buộc chúng ta phải suy nghĩ lại mọi thứ từ sự tồn tại dai dẳng của phân biệt giới tính đến sự bền bỉ của tình yêu lãng mạn.”

“Một cuốn sách tuyệt vời, dí dỏm và sáng suốt, và chứa đầy những phỏng đoán khiêu khích.” - Wall Street Journal

CÂU QUOTE HAY

1, Khám phá và mô tả bản tính người, tìm hiểu xem nó khác bản tính của các động vật khác như nào là một nhiệm vụ thú vị không kém những nhiệm vụ khác mà khoa học đang đối mặt; nó cũng ngang tầm với việc nghiên cứu nguyên tử, gen và nguồn gốc vũ trụ. Thế nhưng khoa học vẫn khăng khăng né tránh thách đố này.

2, Trò chơi cờ vua sẽ thu hút đến thế nào nếu tất cả các quân cờ có đam mê và có trí năng, ít nhiều nhỏ bé và mưu mô; nếu bạn không chỉ không chắc chắn về đối thủ mà còn có chút không chắc chắn về bản thân mì

TRÍCH ĐOẠN HAY

1, Quy tắc Hoàng Hậu Đỏ không hiện diện trong mọi sự kiện tiến hóa. Hãy lấy ví dụ về loài gấu Bắc cực có bộ lông trắng và dày. Bộ lông dày là bởi vì tổ tiên gấu Bắc cực nào chịu lạnh tốt hơn thì sẽ sống sót tốt hơn để sinh sản. Như vậy có một quá trình tiến hóa tương đối đơn giản: lông cứ ngày càng dày hơn và gấu ngày càng cảm thấy ấm hơn. Lớp lông cách nhiệt ở gấu ngày càng dày hơn nhưng cái lạnh không vì thế mà trở nên ghê gớm hơn. Nhưng lông gấu có màu trắng vì nguyên nhân khác: ngụy trang. Gấu trắng có thể bí mật tiến lại gần hải cẩu dễ dàng hơn nhiều so với gấu nâu. Chắc là thuở xưa gấu từng dễ dàng tiến lại gần lũ hải cẩu Bắc cực bởi vì hải cẩu không hề sợ kẻ thù nào trên băng, hệt như ngày nay lũ hải cẩu Nam cực nằm trên băng mà hoàn toàn không biết sợ là gì. Vào ngày ấy, lũ gấu tiền Bắc cực dễ dàng bắt được hải cẩu. Nhưng chẳng bao lâu sau, những con hải cẩu nhút nhát, hay hoảng sợ có cơ hội sống lâu hơn những con hải cẩu cả tin, nên dần dần hải cẩu ngày càng thận trọng hơn. Đời sống của loài gấu trở nên khó khăn hơn. Lũ gấu phải rón rén tiến lại gần hải cẩu, nhưng hải cẩu vẫn dễ dàng nhận ra những con gấu đang tiến đến. Cho đến một ngày (có thể không đột ngột như thế, nhưng về nguyên tắc thì vẫn vậy), do đột biến ngẫu nhiên, một con gấu đẻ ra đàn con màu trắng chứ không phải màu nâu như thường lệ. Loại gấu này phát triển và sinh sôi nảy nở vì hải cẩu không nhận thấy khi gấu tiến đến. Nỗ lực tiến hóa của hải cẩu lại trở nên công cốc; chúng lại lùi về điểm xuất phát. Quy tắc Hoàng Hậu Đỏ vận hành như thế đấy.

2, Tại sao vòng eo lại quan trọng?

Câu trả lời cho câu hỏi này có thể nằm trong nghiên cứu của nhà tâm lý học người Ấn Độ tên là Dev Singh, hiện đang làm việc tại Đại học Texas ở Austin. Ông quan sát thấy cơ thể phụ nữ, không giống như đàn ông, trải qua hai lần thay đổi đáng chú ý giữa tuổi dậy thì và trung niên. Mười tuổi, một cô bé có dáng người không khác với dáng người cô có ở tuổi 40. Sau đó, đột nhiên các con số về số đo quan trọng của cô bị thay đổi: Tỉ lệ số đo vòng eo so với vòng ngực và hông của cô giảm đi nhanh chóng. Sau tuổi 30, nó lại tăng lên khi ngực cô mất đi sự săn chắc và vòng eo mất đi sự thon thả. Tỉ lệ của vòng eo so với ngực và hông không chỉ là những con số quan trọng mà còn là đặc điểm mà thời trang luôn nhấn mạnh đến. Áo lót, áo nịt ngực, vòng làm phồng váy, khung lót áo và váy phồng tồn tại để làm cho vòng eo trông nhỏ hơn so với ngực và mông. Áo ngực, miếng ghép độn ngực, miếng đệm vai (làm cho vòng eo trông nhỏ hơn) và thắt lưng bó sát ngày nay cũng có nhiệm vụ tương tự.

Singh nhận thấy rằng mặc dù cân nặng của các cô gái P đã thay đổi, có một đặc điểm thì không: tỉ lệ giữa vòng eo và vòng hông của họ. Hãy nhớ lại rằng Bobbi Low tại Đại học Michigan cho rằng mỡ ở ngực và mông bắt chước xương hông rộng và lượng mô vú cao, trong khi vòng eo gầy chỉ ra rằng những đặc điểm đó không thể là do mỡ gây ra. Lý thuyết của Singh hơi khác biệt nhưng cũng tương đồng một cách thú vị. Ông lập luận rằng, đàn ông sẽ thấy phụ nữ với gần như cân nặng nào cũng hấp dẫn miễn là vòng eo của cô ấy nhỏ hơn nhiều so với hông.18

Nếu thấy điều này nghe có vẻ ngớ ngẩn, hãy xem xét kết quả thí nghiệm của Singh. Đầu tiên, ông cho những người đàn ông xem bốn phiên bản của cùng một bức ảnh về phần giữa cơ thể của một phụ nữ trẻ mặc quần short. Mỗi bức ảnh được thay đổi chút ít tỉ lệ giữa eo và hông: 0:6; 0:7; 0:8 và 0:9. Lần nào cũng vậy, họ đã chọn phiên bản hấp dẫn nhất là phiên bản có tỉvòng eo nhỏ nhất. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên, nhưng ông đã thấy một sự nhất quán đáng chú ý giữa các đối tượng nghiên cứu của mình. Tiếp theo, ông cho các đối tượng nghiên cứu xem một loạt các hình vẽ phụ nữ, thay đổi theo cân nặng và theo tỉ lệ giữa eo và hông. Ông thấy rằng một người phụ nữ nặng cân với tỉ lệ eo và hông thấp được ưa thích hơn một phụ nữ gầy với tỉ lệ eo và hông cao. Hình mẫu lý tưởng là người có tỉ lệ eo và hông nhỏ nhất chứ không phải là người có thân hình gầy nhất.

Mối quan tâm của Singh là về chứng chán ăn, những kẻ bắt nạt và phụ nữ bị ám ảnh bởi việc giảm cân ngay cả khi họ gầy. Ông tin rằng vì việc ăn kiêng của phụ nữ gầy không có tác dụng gì đối với tỉ lệ vòng eo và hông – nếu có thì nó làm cho tỉ lệ này lớn hơn vì hông bị thu nhỏ lại – họ bất hạnh vì không bao giờ cảm thấy mình hấp dẫn hơn.

Tại sao tỉ lệ eo-hông lại quan trọng? Singh quan sát thấy rằng sự phân phối chất béo “gynoid”, loại mỡ tích tụ nhiều hơn ở hông, ít hơn ở thân trên, rất cần thiết cho những thay đổi nội tiết tố liên quan đến khả năng sinh sản ở nữ giới. Sự phân bố chất béo “android”, mỡ tích tụ ở bụng và ít hơn ở hông, liên quan đến các triệu chứng bệnh tật ở nam giới như bệnh tim, thậm chí cả ở phụ nữ. Nhưng cái nào là nguyên nhân và cái nào là kết quả? Theo tôi, có nhiều khả năng là ảnh hưởng của nó đến cả hình dáng và hormone đều do sự chọn lọc giới tính của các thế hệ nam giới hơn là do sở thích của nam giới về hình dáng bởi vì đó là cách duy nhất các hormone có thể bị buộc phải làm việc. Khoảng thời gian tương đối ngắn mà phụ nữ có thân hình đồng hồ cát, giả sử từ 15 đến 30 tuổi, là một hiện tượng chọn lọc giới tính. Nó là do sự cạnh tranh để thu hút đàn ông hơn bất kỳ nhu cầu sinh học nào khác. Đàn ông đã vô thức đóng vai trò là người gây giống có chọn lọc của phụ nữ.

Low đưa ra một lý do khả dĩ cho sự ưa thích tỉ lệ eo hông thấp của nam giới – chọn phụ nữ hông rộng có khả năng sinh nở cao hơn. Hầu hết loài vượn sinh ra những con non có bộ não đã phát triển được một nửa. Não của các em bé sơ sinh đã phát triển một phần ba ở thời điểm được sinh ra và chúng ở trong bụng mẹ trong khoảng thời gian ít hơn nhiều so với động vật có vú bình thường, so với tuổi thọ của con người. Lý do rất rõ ràng: Nếu cái lỗ trong khung xương chậu mà qua đó chúng ta được sinh ra  tương đối lớn hơn, các bà mẹ của chúng ta sẽ không thể đi lại được. Chiều rộng của hông con người đạt đến một giới hạn nhất định và không thể lớn hơn được nữa. Khi bộ não tiếp tục phát triển lớn hơn, sinh sớm hơn là lựa chọn duy nhất của loài người. Hãy tưởng tượng áp lực tiến hóa của quá trình này lên kích thước hông của phụ nữ. Người đàn ông luôn luôn khôn ngoan khi chọn người phụ nữ có hông lớn nhất mà anh ta có thể tìm thấy, thế hệ này qua thế hệ khác, trong hàng triệu năm. Tại một thời điểm nhất định, kích thước vùng hông không lớn hơn được nữa nhưng đàn ông vẫn có sở thích này, vì vậy phụ nữ có vòng eo thon thả trông có vẻ có hông lớn hơn nên được ưa thích hơn.19

Tôi không biết mình có tin câu chuyện này hay không. Tôi không thể tìm thấy lỗ hổng logic nào trong đó (mặc dù trong lần đọc đầu tiên dường như có rất nhiều), cũng như tôi không thể hoàn toàn cho rằng nó phù hợp để lý giải niềm đam mê sự mảnh mai của đàn ông. Tôi cũng có một nghi ngờ dai dẳng về các giả định của chúng ta rằng xu hướng ngưỡng mộ sự mảnh mai đã thay đổi. Giả sử các giả định của chúng ta là sai, như trong câu chuyện của nhà vua và con cá vàng. Giả sử đàn ông luôn thích phụ nữ mảnh mai hơn phụ nữ mập mạp vì sự mảnh mai có nghĩa là trẻ trung và trinh tiết. Rốt cuộc, như mọi công ty mỹ phẩm và bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ đều biết, tuổi trẻ luôn là chìa khóa đáng tin cậy nhất của cái đẹp. Có lẽ đàn ông không coi sự mảnh mai là dấu hiệu của địa vị hoặc khả năng sinh sản mà là của tuổi trẻ.

Tuổi trẻ đồng nghĩa với cái đẹp? Đàn ông không thể biết được tuổi tác của phụ nữ. Anh ta phải suy ra dựa trên ngoại hình, hành vi và danh tiếng của cô ấy. Điều thú vị đáng lưu ý là nhiều đặc điểm được chú ý nhất về vẻ đẹp phụ nữ lại bị suy giảm nhanh chóng theo tuổi tác: làn da không tỳ vết, đôi môi đầy đặn, đôi mắt trong veo, bộ ngực vun cao, vòng eo thon thả, đôi chân thon dài, thậm chí cả mái tóc vàng óng, thứ mà không có sự can thiệp của chất hóa học, hiếm khi có thể tồn tại ngoài tuổi 20, ngoại trừ những người có chế độ ăn uống tập luyện lành mạnh nhất (giống như người Viking). Theo hướng đã phát triển ở Chương 5, những điều này không thể giả mạo được. Chúng nói lên tuổi tác mà không dễ ngụy trang nếu không có phẫu thuật, trang điểm hoặc mạng che mặt. Từ lâu, người ta đã nhận thấy mái tóc vàng của phụ nữ được người châu Âu cho là đẹp hơn màu nâu hoặc đen. Thời La Mã cổ đại, phụ nữ nhuộm tóc vàng. Ở nước Ý thời trung cổ, mái tóc vàng và cái đẹp không tách rời nhau. Ở Anh, từ “vàng hoe” đồng nghĩa với “đẹp đẽ”.20 Mái tóc vàng óng của phụ nữ là một đặc điểm không thể giả mạo được trong việc chọn lọc giới tính, giống như dải đuôi dài của loài chim én. Tóc vàng ở trẻ em là một gen khá phổ biến ở người châu Âu (và rất thú vị là thổ dân Úc cũng như vậy). Vì vậy, khi một đột biến xuất hiện ở thời điểm không quá xa trong quá khứ, ví dụ ở một nơi nào đó gần Stockholm, mái tóc có màu vàng đến tận tuổi trưởng thành nhưng không vượt quá độ tuổi 20, bất kỳ người đàn ông nào có sở thích di truyền với phụ nữ tóc vàng sẽ chỉ kết hôn với phụ nữ trẻ tuổi, việc mà – trong một nền văn minh coi trọng hình thức – những người khác có thể không làm như vậy. Do đó, họ sẽ để lại nhiều hậu duệ hơn và sở thích di truyền về mái tóc vàng sẽ lan rộng. Điều này đến lượt nó sẽ gia tăng sự lan truyền của bản thân tính trạng bởi vì nó thực sự là một chỉ số trung thực về khả năng sinh sản của phụ nữ. Do đó, các quý ông thích phụ nữ tóc vàng.21

Tất nhiên, sở thích di truyền của nam giới là tùy ý, hoặc, nếu bạn thích, có thể nói nó là một câu chuyện ngụ ngôn. Có nhiều khả năng việc ưa thích tóc vàng của đàn ông Bắc Âu, nếu nó tồn tại, là một đặc điểm văn hóa được gieo vào trong họ một cách vô thức về mối liên quan giữa tóc vàng và tuổi trẻ. Mối liên hệ mà, một cách tình cờ, ngành công nghiệp mỹ phẩm đang nhanh chóng phá hoại. Nhưng ảnh hưởng là giống nhau: Một sự thay đổi di truyền do sở thích giới tính mang lại. Giả thuyết thay thế là đề xuất một số lý do tự nhiên cho việc tóc vàng có lợi thế, ví dụ, nó đi với làn da trắng, và làn da trắng sáng cho phép hấp thụ tia cực tím để giúp loại bỏ tình trạng thiếu vitamin D. Nhưng làn da không trắng hơn quá nhiều ở những người Thụy Điển tóc vàng so với người Thụy Điển tóc sẫm màu. Thực ra, làn da trắng đi với tóc đỏ chứ không phải tóc vàng.

Cho đến gần đây, chọn lọc giới tính là lý lẽ cuối cùng, khi lời kêu gọi chọn lọc tự nhiên do “môi trường” đã thất bại. Nhưng tại sao như vậy? Tại sao lại hợp lý hơn khi cho rằng người vùng Baltic chọn tóc vàng là do thiếu vitamin D hơn là cho rằng nó được chọn theo sở thích giới tính? Bằng chứng đang bắt đầu tích lũy chứng minh rằng con người là một loài có tính chọn lọc giới tính cao và nó giải thích cho sự khác biệt lớn giữa các chung tôc về râu tóc, chiều dài mũi, độ dài tóc, độ xoăn của tóc, râu, màu mắt – những thay đổi ít liên quan đến khí hậu hoặc bất kỳ yếu tố vật lý nào khác. Ở loài trĩ đỏ, cứ một trong 46 quần thể hoang dã sống cô lập ở Trung Á lại có một sự kết hợp khác nhau trong phần trang trí bộ lông của những con chim trống: cổ trắng, đầu xanh lục, phao câu xanh lam, ngực màu cam. Tương tự như vậy, ở con người, chọn lọc giới tính là yếu tố ảnh hưởng.22

Nỗi ám ảnh của đàn ông với tuổi trẻ là đặc trưng của con người. Không có loài động vật nào khác được nghiên cứu có nỗi ám ảnh này mạnh mẽ đến như vậy. Tinh tinh đực thấy những con cái trung niên cũng như hấp dẫn như những con cái trẻ tuổi miễn là chúng đang ở thời kỳ động dục. Điều này rõ ràng là do thói quen hôn nhân trọn đời của con người, và thời gian nuôi con dài, chậm cũng là đặc trưng duy nhất của loài người. Nếu một người đàn ông dành trọn cuộc đời của mình cho một người vợ, anh ta phải biết rằng cô ấy có một đời sống sinh sản tiềm tàng lâu dài phía trước. Nói cách khác, chúng ta được sinh ra từ những người đàn ông chọn phụ nữ trẻ làm bạn đời và vì thế để lại nhiều con trai và con gái hơn những người đàn ông khác.23

THÔNG TIN TÁC GIẢ:

Matthew White Ridley (sinh năm 1958)

Nhà khoa học, nhà báo và doanh nhân người Anh. Ông nổi tiếng với các bài viết về khoa học, môi trường và kinh tế, thường xuyên cộng tác với tờ The Times.

Tác phẩm tiêu biểu:

  • The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994)

  • Genome (1999)

  • The Rational Optimist: How Prosperity Evolves (2010)

  • The Evolution of Everything: How Ideas Emerge (2015)

  • Viral: The Search for the Origin of COVID-19 (2021)

mua sản phẩm tại Shopee Mua tại Shopeemua sản phẩm tại TikiMua tại Tikimua sản phẩm tại LazadaMua tại Lazadamua sản phẩm tại TiktokMua tại Tiktok
Cổ Phiếu Thường Lợi Nhuận Phi Thường (Tái Bản) ****Sách có hai bìa - sản phẩm giao bìa ngẫu nhiên. Philip Fisher là một trong số các nhà đầu tư có ảnh hưởng lớn nhất
NHÀ XUẤT BẢN : XÂY DỰNG NĂM : 2025 TRANG : ,252 TÁC GIẢ : NHÀ XUÂT BẢN XÂY DỰNG NHÀ PHÁT HÀNH : NHÀ XUÂT BẢN XÂY DỰNG
 Phát triển Chính phủ số có toàn bộ hoạt động an toàn trên môi trường số, có mô hình hoạt động được thiết kế lại và vận hành dựa trên dữ liệu và công nghệ
 Phát triển Chính phủ số có toàn bộ hoạt động an toàn trên môi trường số, có mô hình hoạt động được thiết kế lại và vận hành dựa trên dữ liệu và công nghệ
Dường như không ai tin bản thân mình đang bị khống chế bởi tâm hồn của một kẻ khác, vì rất ít người hiểu được cách thức hoạt động của việc khai thông tiềm thức
Trí tuệ Do Tháilà một cuốnsách tư duyđầy tham vọng trong việc nâng cao khả năng tự học tập, ghi nhớ và phân tích - những điều đã khiến người Do Thái vượt trội lên,
Cuốn sách "Bầu không khí" (Atmospheres) của Peter Zumthor là một tác phẩm ngắn gọn nhưng sâu sắc, trong đó kiến trúc sư nổi tiếng người Thụy Sĩ chia sẻ những suy ngẫm cá nhân
Cuốn sách chính là cẩm nang thực chiến giúp bạn từ con số 0 xây dựng kênh, phát triển nội dung và tạo ra nguồn thu nhập thụ động ổn định.   Điểm nổi bật
1. Thông tin chi tiết Nhà xuất bản: Dân Trí Tác giả: WEUPBOOKS Năm xuất bản: 2025 Số trang: 172 2. Nội dung sách: - Lộ trình đ.ào t.ạo 4 tháng rõ ràng – Giúp
Chiến lược Điều Binh Khiển Tướng – Cách tận dụng sức mạnh hàng trăm người là cuốn sách dành cho chủ doanh nghiệp, nhà quản lý và những ai đang trăn trở làm sao để
Tác giả: TS. Nguyễn Thị Thu Thủy (Chuyên ngành: Lịch Sử) Minh Họa: ADC Năm XB 2025 Nhà xuất bản Văn Học Số trang: 76 Khổ 30x24     Năm 2025 đánh dấu 80 năm
Cuốn sách tái bản lần thứ 10 CUỐC SỐNG NHÌN TỪ Ô CỬA THIỀN TẬP 1  Tác giả: Vô Thường Nhà phát hành: Khai tâm Khổ sách: 13.5*20.5 Số trang: 351 Năm xuất bản: 2024
Mười bảy thế kỉ có mặt, người Champa đã dựng nên nền văn hóa - văn minh độc đáo. Sau khi vương quốc Champa tan rã để hòa nhập vào đất nước Việt Nam, nền
Sổ tay Hướng dẫn Kỹ thuật Phân tích Dữ liệu – Dành cho người mới bắt đầu Data Analyst   Mô tả sản phẩm:   Điểm nổi bật của sản phẩm: Thực tiễn – Dễ
Cuốn sách "Phát triển kinh tế xanh ở Nam Phi và Nigeria: Gợi ý chính sách cho Việt Nam" là một tài liệu chuyên khảo quan trọng, tập trung vào việc phân tích kinh nghiệm
Một mũi tên xé gió, một giang sơn trở mình Đất nước nguy nan. Hoàng quyền tàn lụi. Phủ chúa tiếm quyền vua. Thái tử bị vu oan rồi bị sát hại, vợ con bị
  Cuốn sách "Văn hóa ẩm thực của người Xơ Đăng" là một nghiên cứu chuyên sâu về phong tục, tập quán và nét độc đáo trong văn hóa ẩm thực của người Xơ Đăng
Đường Vinh Quang là một câu chuyện thực tế u ám về sự khốn khổ về thể xác của ch* tranh chiến hào - bùn đất, không thể di chuyển, mùi hôi thối của chiến
GS.TS.NGND Trần Nghi: Trọn cuộc đời vì ngành Địa chất nước nhà GS.TS.NGND. Trần Nghi - nguyên Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học Tự nhiên; Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Biển và Đảo,
Đố bạn phân biệt được hai môn võ KARATE và TAEKWONDO đấy? Bạn có biết CHÈO THUYỀN, CHUYỀN BÓNG hay là biết XOAY NGƯỜI NHƯ CHONG CHÓNG trong một MÀN TRÌNH DIỄN ngoạn mục? Nếu
Tác giả: Sakyong Mipham Người dịch: Lâm Đức Duy THÔNG TIN XUẤT BẢN: Kích thước khổ: 13x19 Số Trang: 288 Mã EAN:8936066691680 NXB liên kết: NXB Thanh Niên THIỀN TRONG CHUYỂN ĐỘNG “Giống như khi
Mô Tả Sản Phẩm Sách được biên soạn cẩn thận, bao gồm những thông tin sau đây:   1. Ngày, tháng, năm Âm lịch   2. Ngày, tháng, năm Dương lịch   3. Các ngày
- Những ai không muốn trở thành một chuyên gia nghiên cứu về cà phê nhưng vẫn muốn biết cách pha một ly cà phê đầy đủ hương vị, đậm nhạt đúng sở thích bằng
Tác giả: Nhiều tác giả Nhà xuất bản: NXB Dân Trí Đơn vị phát hành: WinBook Số trang: 176 Kích thước: 22x28 cm Ngày phát hành: 2024 Giới thiệu sách: Đột Phá Tư Duy Toán
Tác giả: Nhiều tác giả Nhà xuất bản: NXB Dân Trí Đơn vị phát hành: WinBook Số trang: 144 Kích thước: 22x28 cm Ngày phát hành: 2024 Giới thiệu sách: Đột Phá Tư Duy Toán
Thần Số Học: Sức Mạnh Của Những Con Số ------------   Thần số học bắt đầu phổ biến mạnh tại Việt Nam từ đầu năm 2020 trùng với thời điểm dịch Covid bắt đầu xâm
Tác giả: Nhiều tác giả Nhà xuất bản: NXB Dân Trí Đơn vị phát hành: WinBook Số trang: 136 Kích thước: 22x28 cm Ngày phát hành: 2024 Giới thiệu sách: Đột Phá Tư Duy Toán
"Đột Phá Tư Duy Địa Lý Lớp 12 Bí quyết giúp con tăng 500% hứng thú tự học & tăng nhanh điểm kiểm tra trên lớp bằng phương pháp tự học đột phá tư duy
Tác giả: Nhiều tác giả Nhà xuất bản: NXB Dân Trí Đơn vị phát hành: WinBook Số trang: 160 Kích thước: 22x28 cm Ngày phát hành: 2024 Giới thiệu sách: Đột Phá Tư Duy Toán
Tác giả: Nhiều tác giả Nhà xuất bản: NXB Dân Trí Đơn vị phát hành: WinBook Số trang: 152 Kích thước: 22x28 cm Ngày phát hành: 2024 Giới thiệu sách: Đột Phá Tư Duy Toán
Tác giả: Nhiều tác giả Nhà xuất bản: NXB Dân Trí Đơn vị phát hành: WinBook Số trang: 168 Kích thước: 22x28 cm Ngày phát hành: 2024 Giới thiệu sách: Đột Phá Tư Duy Lịch
Sách - Không Ai Sống Giống Ai Trong Cuộc Đời Này   Trong một buồng giam ở nhà tù Bordeaux, nằm bên dòng Prairies, Paul Hansen lần hồi lại cuộc đời mình. Là kết quả
Mã Kim Đồng:  5182100010027 ISBN:  978-604-2-09973-8 Tác giả:  Milos Macourek Adolf Born Đối tượng:  Nhi đồng (6 – 11) Khuôn Khổ:  23,5x23,5cm Số trang:  152 Định dạng:  bìa mềm Trọng lượng:  395 gram Ngày phát
DINH DƯỠNG THÔNG MINH - TỰ THIẾT KẾ THỰC ĐƠN LÀNH MẠNH - Cẩm nang ăn uống khôn ngoan từ A đến Z trong thời hiện đại đã bán được 500.000+ bản trên toàn thế
Tư Duy Như Nhà Tâm Lý Học - Nắm Bắt Hoạt Động Của Tâm Trí Con Người Con người nếu muốn phát triển lành mạnh thì cần hiểu được tâm trí của bản thân và
"Đài Hoa Tím – Câu Chuyện Về 10 Đóa Hoa Bất Diệt Ở Ngã Ba Đồng Lộc" Ngã Ba Đồng Lộc – nơi giao nhau giữa sống và chết, giữa máu và hoa, giữa bom
Nếm Vị An Nhiên ------------   Cuốn sách đưa ra những công thức các món ăn đậm chất Việt Nam từ khắp các vùng miền theo phong cách thực dưỡng. Đồng thời cũng là lời
Tarot Wisdom (Tập 2): 56 Lá Bài Ẩn Phụ – Bức Tranh Toàn Cảnh Của Vũ Trụ ------------   Tarot Wisdom (Tập 2): 56 Lá Bài Ẩn Phụ – Bức Tranh Toàn Cảnh Của Vũ
BÍ MẬT BỘ NÃO TRẺ – CHÌA KHÓA NUÔI DẠY CON THÔNG MINH & HẠNH PHÚC Bạn có biết? Bộ não của trẻ phát triển mạnh mẽ nhất trong 6 năm đầu đời – và
Trầm cảm là một vòng xoáy tiêu cực. Hẳn ai cũng biết cảm giác mắc kẹt trong một vòng xoáy tiêu cực hay vòng xoáy đi xuống là như thế nào. Vòng xoáy tiêu cực
Giới thiệu sách: "Nhận diện tầng lớp trung lưu đô thị hiện nay" Tên sách: Nhận diện tầng lớp trung lưu đô thị hiện nay ️ Tác giả: TS. Trần Nguyệt Minh Thu (Chủ biên)
Mã Kim Đồng:  6191112180002 ISBN:  978-604-2-13843-7 Tác giả:  Hữu Ngọc Đối tượng:  Tuổi mới lớn (15 – 18) Khuôn Khổ:  14x22,5 cm Số trang:  456 Định dạng:  bìa mềm Trọng lượng:  570 gram Bộ sách: 
Ý THỨC SIÊU VIỆT 7 bước kiểm soát và phát triển thân – tâm - trí Ý Thức Siêu Việt – Chìa Khóa Để Hiểu Về Chính Mình Và Vũ Trụ Bạn đã bao giờ
Tác giả: Vũ Chí Hồng Dịch giả: Trương Ngọc Hân; Ngày xuất bản: 11-2020 Kích thước: 13 x 20.5 cm Nhà xuất bản: NXB Thanh Niên Hình thức bìa: Bìa mềm Số trang: 232 Tâm
Kẻ Đánh Bom Và Tên Sát Nhân ------------   Từng nhận giải thưởng Tân binh tiểu thuyết suy luận xuất sắc tại xứ sở Phù Tang, tác giả Riko Kubo đã thành công thể hiện
Thần Số Học: Sức Mạnh Của Những Con Số ------------   Thần số học bắt đầu phổ biến mạnh tại Việt Nam từ đầu năm 2020 trùng với thời điểm dịch Covid bắt đầu xâm
Giảm thiểu chất thải tại Việt Nam – Cần hành động trước khi quá muộn ------------ Ấn phẩm này được thực hiện trong khuôn khổ chương trình “Chất lượng cuộc sống - Chất lượng thành
Thần Số Học: Sức Mạnh Của Những Con Số ------------   Thần số học bắt đầu phổ biến mạnh tại Việt Nam từ đầu năm 2020 trùng với thời điểm dịch Covid bắt đầu xâm
Đột Phá Tư Duy Ngữ Văn Lớp 6 Bí quyết giúp con tăng 500% hứng thú tự học & tăng nhanh điểm kiểm tra trên lớp bằng phương pháp tự học đột phá tư duy
Tự chữa lành thông qua hiểu biết về khoa học tâm thức, cuốn sách được ThS. BS Dương Quỳnh Châu ghi chép những lời giảng của Pradeep Vijay & Navneet Kaur. Cuốn sách sẽ phù
CRISTIANO RONALDO – ALL ABOUT HIM Từ cậu bé nghèo ở Madeira đến huyền thoại bóng đá thế giới! Cristiano Ronaldo không chỉ là một cầu thủ, anh là một hiện tượng bóng đá, một
Trò Bịp Bợm Của Lo Âu - The Worry Trick   Những ai nên đọc cuốn sách này? Đó là những người lo lắng quá nhiều, lo lắng về những nỗi lo lắng của họ,
SÁCH: SÁNG TẠO - PHƯƠNG THỨC LÀM VIỆC VÀ SINH TỒN TRONG TƯƠNG LAI Sáng Tạo - Phương Thức Làm Việc Và Sinh Tồn trong Tương Lai Chúng ta đang sống trong thời đại mà
Thoát Khỏi Bẫy Nhân Cách ------------   Có bao giờ bạn tự kìm nén HAM MUỐN của chính mình chưa? Phân tâm học cho rằng có một loại cơ chế tự vệ đặc biệt, được
Mã Kim Đồng:  5201300010085 ISBN:  978-604-2-18852-4 Tác giả:  Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp - Magellan - Cie Đối tượng:  Cha mẹ đọc cùng con Khuôn Khổ:  17x24 cm Số trang:  72 Định dạng:  bìa
"""Trở thành phiên bản điềm tĩnh hơn"" là một tác phẩm sâu sắc, đậm chất thiền định đến từ tác giả Miêu Công Tử - cây bút trẻ đã làm mưa làm gió với siêu
Công Chúa Ngủ Trong Rừng – Thuật Giả Kim Trong Tâm Lý ------------   TÌM LẠI TRUYỆN CỔ TÍCH T M LÝ THUỘC VỀ CHÚNG TA Nhắc tới truyện cổ tích, đa số chúng ta
Công Chúa Ngủ Trong Rừng – Thuật Giả Kim Trong Tâm Lý ------------   TÌM LẠI TRUYỆN CỔ TÍCH T M LÝ THUỘC VỀ CHÚNG TA Nhắc tới truyện cổ tích, đa số chúng ta
Người Đọc Suy Nghĩ Của Ác Qủy ------------ “Tại sao sống trong cùng một hoàn cảnh, có người thành ác quỷ mất khả năng đồng cảm, có người vẫn sống một cuộc đời bình thường?” 
Công Chúa Ngủ Trong Rừng – Thuật Giả Kim Trong Tâm Lý ------------   TÌM LẠI TRUYỆN CỔ TÍCH T M LÝ THUỘC VỀ CHÚNG TA Nhắc tới truyện cổ tích, đa số chúng ta
Trang đầu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 Trang cuối
👁️ 176 | ⌚2025-10-07 17:06:38.538
Học và Hỏi - Những loài vật đã tuyệt chủng bị camera ghi lại P4 #animals #khampha #thegioidongvat
Các bạn chấm điểm nhan sắc dễ thương của mèo simmy là bao nhiêu ? #meosimmy #heroteam #xuhuong
Bạn thuận não trái hay phải? Cách test suy nghĩ #shots #vitamin #braintest #fyp #xuhuong #Drvitamin
Cô Bé Nhìn Thấy Tàu Vũ Trụ Người Ngoài Hành Tinh #shorts
Sự Tiến Hoá của Zombie

QC Shopee
Thẩm Định Khách Hàng - Từ Lý Thuyết Đến Thực Tiễn Trong bối cảnh nền kinh tế có nhiều biến động, rủi ro tín dụng gia tăng và áp lực cạnh tranh trong lĩnh vực
 Viên tẩy bồn cầu Vim Power 5 Hương Lavender tạo nên "tiêu chuẩn vệ sinh mới“ nhờ vào “TÍCH HỢP 5 TRONG 1”: - Ngăn mảng bám & Ngừa vi khuẩn - Thơm mát dài
Thông số hộp mực máy in 05A 80A 319 Mã mực: CE055A CF280A Màu mực: Đen Số lượng trang in ước tính 2700 trang/ độ phủ 5% trên mỗi hộp mực (khổ Letter / A4)
- Giày Đá Bóng Prowin FX PLUS - Xanh Đen là dòng đinh nhỏ sử dụng để đá trên sân cỏ nhân tạo. - Form giày được chỉnh sửa cho phù hợp với chân của
Đặc điểm của Giày bóng đá Prowin - Giày bóng đá cao cấp Prowin được thiết kế và sản xuất bởi Công Ty TNHH Nam Bình tại Việt Nam. Prowin là mẫu giày bóng đá
Mô Tả Sản Phẩm GIÀY CẦU LÔNG NAM NỮ CHÍ PHÈO CP005 TRẮNG Giày đã được may toàn bộ đế Giày thích hợp với các hoạt động thể thao: chạy bộ, cầu lông, bóng bàn,
VIFON - MÌ VIFON RIÊU CUA (CÓ GÓI RIÊU CUA THẬT), VIFON MÌ ĂN LIỀN VIFON, VIFON MÌ GÓI VIFON RIÊU CUA THẬT, VIFON MÌ GÓI RIÊU CUA VIFON, MÌ VIFON CÓ RIÊU CUA THẬT,
VIFON - VIFON PHỞ THỊT THẬT, PHỞ THỊT THẬT VIFON GÀ, PHỞ GÀ VIFON THỊT THẬT, PHỞ GÀ ĂN LIỀN, PHỞ VIFON GÀ, PHỞ GÓI VIFON, PHỞ ĂN LIỀN VIFON, PHỞ VIFON ĂN LIỀN, PHỞ
VIFON - VIFON PHỞ THỊT THẬT, PHỞ THỊT THẬT VIFON BÒ, PHỞ BÒ VIFON THỊT THẬT, PHỞ BÒ ĂN LIỀN, PHỞ VIFON BÒ, PHỞ GÓI VIFON, PHỞ ĂN LIỀN VIFON, PHỞ VIFON ĂN LIỀN, PHỞ
Quy Cách: Hộp 2 Tuýp THÀNH PHẦN: Trong 1 g có chứa: Do.xyc.ycli.ne (hyclate) ... 50 mg CÔNG DỤNG: Đ.iều t.rị các b.ệnh n.hiễm tr.ùng đường hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu-sin.h d.c, viêm da
Công dụng: Theo Đông y chè dây CHÈ DÂY RỪNG NGUYÊN CHẤT MẸ KEN (1kg) Thành phần: lá chè dây rừng. Được khai thác 100% từ rừng núi cao. Sau khi được sơ chế lấy lá, làm sạch,
Áo Vải Gấm Loại 1 Siêu Mát, Nhẹ, Không Nhăn Quần Chất Vải Lụa Hoặc Lụa Pháp Tuỳ Đợt May Hàng May Tại Nhà Chất Lượng Đẹp Và Kỉ Hơn Hàng Chợ Vải Shop Chọn
Đẹp Từng Đường Kim Mũi Chỉ, Hàng Đạt Chất Lượng Xuất Khẩu BÁN LẺ GIÁ SỈ Chú Ý Khi Đặt Hàng Nhớ Chọn Lấy Mã Miễn Phí Vận Chuyển Và Áp Dụng Mã Miễn Phí
Công Dung Boutyque THÔNG TIN SẢN PHẨM Đồ lam đi chùa cao cấp Sj17 Đính Đây Ngọc May Mắn Cao Cấp CHẤT LIỆU : VẢI SATIN NHUNG (MẶC MÁT VẢI CO GIÃN NHẸ) THIẾT KẾ
BÁN LẺ GIÁ SỈ Chú Ý Khi Đặt Hàng Nhớ Chọn Lấy Mã Miễn Phí Vận Chuyển Và Áp Dụng Mã Miễn Phí Vận Chuyển Bạn Nhé !! Size Chữ và Số Tương Nhau: Size
BÁN LẺ GIÁ SỈ ️Khách Hàng Đặt Hàng Có Giá Trị Thanh Toán 50k Là Đã Được Free Ship ( Tỉnh Hay Thành Phố Đều Được Free Ship) Chú Ý Khi Đặt Hàng Nhớ Chọn
Công Dung Boutyque THÔNG TIN SẢN PHẨM Đồ lam đi chùa cao cấp Sj17 Đính Đây Ngọc May Mắn Cao Cấp CHẤT LIỆU : VẢI SATIN NHUNG (MẶC MÁT VẢI CO GIÃN NHẸ) THIẾT KẾ
Cùm công tắc phải này được trang bị đầy đủ các chức năng cần thiết như: - Tắt/Mở đèn pha - Nút Idling Stop - Công tắc khởi động (đề máy) Tương thích với nhiều dòng xe
Màng lọc hepa sharp, màng lọc thay thế sharp, màng than hoạt tính cho máy lọc không khí Sharp FP-J40E-W, Sharp FP-JM40V-B, Sharp FP-G50E-W, Sharp FP-GM50E-B Màng lọc hepa cho máy lọc không khí là
Giới thiệu Bao da trơn JOKADE cho Xiaomi Redmi Pad Pro 12.0 2024 là lựa chọn hoàn hảo cho người yêu thích sự tinh tế. Thiết kế tối giản, cầm chắc tay, bảo vệ máy